Helias Bulletin voor Tsjechië en Slowakije

2020-1

Hierbij ontvangt U het Helias Bulletin voor Tsjechië en Slowakije, met
informatie, berichten en cursussen in het eerste trimester van 2020.
Het Bulletin wordt in Nederland, Tsjechië en Slowakije rondgestuurd
naar geïnteresseerden. Mirka Hašková verzorgt de Tsjechische
vertalingen op vrijwillige basis.

Verzoek om ondersteuning
Iedere bijdrage is zeer welkom in tijden dat het steeds moeilijker wordt om de
eindjes aan elkaar te knopen. Met een klein budget proberen we toch veel te doen in Tsjechië en Slowakije, maar het moet wel bijeengebracht worden. U kunt helpen door bijvoorbeeld de opbrengst van een bazar voor dit werk te bestemmen, of onze mooie kunstkaarten te (ver)-kopen. U kunt het werk in Tsjechië en Slowakije direct steunen op gironummer:

IBAN:                                                      IONA STICHTING/
Fonds Tsjechië en Slowakije 

Op deze rekening kunt U ook speciale initiatieven in deze landen steunen,
wanneer U bij Uw schenking aangeeft voor wie het bedoeld is. Bijvoorbeeld voor de kleuterscholen in Prievidza, Košice of Bratislava die zonder subsidie moeten rondkomen. Schenkingen aan Stichting Helias zijn aftrekbaar van de
inkomstenbelasting.
Uw bijdrage maakt ons werk mogelijk!

Alvast van harte dank daarvoor!

30 jaar na de fluwelen revolutie
Herinnert u zich nog? Op 17 november 1989 brak in Tsjechië de “fluwelen
revolutie” uit. Duizenden jonge mensen protesteerden vreedzaam voor
democratie en vrijheid. Zij werden ingesloten en op brute wijze in elkaar
geslagen. De woede die dat opriep mobiliseerde een menigte die niet meer te
stoppen was. Het leidde er toe dat de communistische dictatuur omver
geworpen werd, en dat Václav Havel gekozen werd tot president van toen nog
Tsjecho-Slowakije. Hierdoor openden zich de grenzen. Op 13 januari 1990
mocht ik een eerste openbare voordracht houden in Praag. Mensen kwamen uit hoeken en gaten. Zij hadden al die jaren in het geheim kleine studiegroepjes gevormd. Nu kwamen ze met knipperende ogen naar buiten in het licht van de openbaarheid. Velen wisten het van elkaar niet. Dr. Zdenek Vána, de voorzitter van de hernieuwde Antroposofische Vereniging, vroeg mij te helpen, en zo begon ook voor mij een nieuwe episode in mijn leven. Maar dat kon ik toen nog niet overzien. Vanaf 31 januari 1990 verbond ik mij met het bestuur van de kort daarvoor opgerichte Stichting Helias.
Inmiddels is er veel gebeurd. Dromen van een geheel nieuwe samenleving
werden bruut omver gewalst door de kapitalistische golf die van west naar oost uitstroomde. Mensen werden zonder voorbereiding overspoeld door producten die ze nooit hadden gezien. Bedrijven werden geprivatiseerd en overgenomen.
Veel zekerheden vielen weg, ze moesten zelf zien hoe ze aan werk kwamen.
De idealen van de revolutie raakten op de achtergrond, ze leefden weer
ondergronds verder in kleinere groepen, wachtend op een nieuw moment. Er is in die tijd ook veel wèl gelukt. Met name de vrije scholen hebben een plaats in de samenleving verworven. In Tsjechië ging dat voortvarend. In Slowakije was er veel weerstand van kerk en overheid, en die is nog steeds niet helemaal
overwonnen. Zo werken de vrije kleuterscholen als “klubs” zonder enige
subsidie.
Vanaf 1 januari 2003 zijn Tsjechië en Slowakije gescheiden en werden
zelfstandige landen. Ze werden ingebed in de structuren van de EU en de
NAVO. Slowakije voerde de euro in, Tsjechië hield vast aan zijn kronen.
Inmissels zijn veel van hun zorgen inmiddels vergelijkbaar met die van ons.
Sommige nieuwe uitdagingen traden op de voorgrond, zoals corruptie en strijd tegen de onderwereld. Om nieuwe vormen in de samenleving te realiseren is nog veel werk te doen. Het begint met de opvoeding en het onderwijs. De strijd tegen bureaucratie, overheids bemoeienis en belastende reguleringen, en vóór vrijheid van onderwijs en organisatie van de school, lijkt steeds meer op die in Nederland. Veel vragen kunnen alleen nog opgelost worden door internationaal samen te werken.
Soms is er toch een moment dat er iets weer opleeft van de idealen die in
1989 naar buiten kwamen. Op 17 november 2019, 30 jaar na de fluwelen
revolutie, was de grootste demonstratie sinds 30 jaar in Praag.
Honderdduizenden mensen keren zich tegen de corruptie, intransparantie en
graaicultuur van de politiek in Tsjechië. Dat geeft weer nieuwe hoop op
verandering in de komende jaren. Het geeft hoop, dat de fakkel van de
fluwelen revolutie nog niet is gedoofd. En hopelijk kunnen de vrije scholen een
steeds grotere actieve rol spelen bij de veranderingen.

Werken voor het kleine kind
Het werk vanuit Helias is sinds een jaar of vijftien meer toegespitst op de
opvoeding van het kleine kind. Kleine kinderen staan steeds meer onder druk
in de westerse samenleving die het begrip voor hen lijkt te verliezen. De
moeders en leidsters die een kindvriendelijk klimaat willen scheppen,
worstelen met tegenwerking, ook onder medeouders. De creativiteit van
kinderen is met 20 % afgenomen en enkele decenia, wat o.a zichtbaar wordt in
kindertekeningen. Digitalisering speelt een belangrijke rol hierin. Dit werk
isessentieel voor de kwaliteit van de toekomstige samenleving. Op dit gebied is
de hulp die wij bieden ook nog steeds nodig.

Tsjechië

Pedagogische werkplaats
Pedagogische werkplaats – oktober 2019 in Pilzen
Thema Biografie: tekenen eigen gezicht nu en als kind
Na de driejarige basisopleiding voor kleuterleidsters werken we al twintig jaar
in een pedagogische werkplaats voor kleuterleidsters aan een vervolg
opleiding. Allerlei thema‘s komen er aan bod. In deze tijd werken we aan het
thema „biografie“. Daarbij bekijken we de verschilende aspecen zowel vanuit
het kind als ook vanuit de opvoeder. Bijvoorbeeld de biografische betekenis van het fysieke lichaam. Het volgende seminar is van 13-15 maart in de
kleuterschool in Pribram. Het thema is dan: de biografische betekenis van man
of vrouw zijn voor kind en opvoeder.

Kring mentoren kleuterscholen
In deze kring ontmoeten mentoren voor kleuterscholen elkaar om ervaringen
te verdiepen, uit te wisselen en zichzelf te scholen. We werken aan een
handleiding voor mentoren, en aan een model voor zelfbeoordeling voor
colleges, leidsters en mentoren zelf. De kring komt ongeveer 6x per jaar
bijeen. De volgende bijeenkomst is op 5 januari in Praag.

Consultatieve kring
Hier gaat het om enkele leidinggevende leidsters van kleuterscholen, die
vragen rond organisatie en beleid bespreken waar ze vaak alleen voor staan.
Ook werken we in deze kring aan een document over de organisatie van de
kleuterschool, en de samenwerking met de benedenbouw. Deze groep komt 5x per jaar bijeen in Pisek. Do komende bijeenkomst is op 7 januari.

Regionale samenwerking Zuid Bohemen
De boven genoemde werkgroep leidde ook tot het initiatief tot samenwerking
en ontmoeting tussen een aantal vrije In Zuid-Bohemen: Pisek, Česke
Budějovice, Tabor, Klatovy en Strakonice. De bijeenkomsten begonnen in juni
2016 en staan open voor alle leidsters van deze kleuterscholen. Het gaat in
eerste instantie om ontmoeting en uitwisseling van didaktische evaringen.

Kinderen van 0-3 jaar
Het werk voor kinderen van 0-3 jaar vierde in november het 20-jarige
jubileum. Vele jaren was de „Kring 0-3“ vooral een kring van samenwerkende
moedercentra. De laatste jaren werd dat verbreed. De kring is lid van de
werkgroep 0-3 jaar in de internationale associatie IASWECE (International
Association of Waldorf Early Child Education). De Kring is aanspreekpunt voor
het werk voor kinderen van 0-3 in Tsjechië.

Seminar opvoeders 0-3 jaar – november Praag
Groepje toont tafelspelletje met zelf gemaakt popjes
Er zijn twee open seminaren voor moeders per jaar. Verder zijn er andere
activiteiten, zoals het vertalen en uitgeven van boeken over het kleine kind.
In november gingen we dieper in op de leerweg van het kleine kind door de
nabootsing. De Opvoedwijzer over dit thema was net in het Tsjechisch
verschenen bij Franesa. Ook hier bekijken we het thema vanuit het kind èn
vanuit de opvoeder, onder andere met bewegings oefeningen. Het volgende
seminar is op 7 maart in de kleuterschool in Praag 6. Het thema is dan:
„spelvormen in relatie tot de bewegingszin“. Deze seminaren geef ik samen
met Denisa Stafkova, die kunstzinnig handwerk rond het thema verzorgt.

De basisopleiding voor kleuterleidsters
De driejarige basis opleiding voor leidsters in vrije kleuterscholen werd in 1992
opgericht. Deze omvat ook de zomerakademie waar ieder jaar rond 100
opvoeders van kleine kinderen nieuwe inspiratie kunnen opdoen. De
zomerakademies vinden plaats in Semily, in het noorden van Tsjechië.
Slowakije

Kleuterscholen in Slowakije
Er zijn nu vier erkende vrije kleuterscholen in Slowakije, twee in Bratislava,
een in Kosice en een in Senec. Zij zijn echter niet door de overheid erkend als
kleuterschool, en moeten daarom zonder subsidie rondkomen. Sinds drie jaar
werkt een nieuw klasje in Prievidza. In Novy Zamek en Bratislava zijn verder
nieuwe zogenoemde bosschooltjes met waldorfelementen. Verder zijn er
activiteiten voor kinderen in Zvolen en Žilina, zoals poppenspel, handwerken
en euritmie.

Kerstspelletje – kleuterschool Studnička - Košice
Vrije kleuterschool „Het Bronnetje“ in Košice
Ook Studnička heeft het financieel moeilijk omdat ze niet gesubsidieerd
worden. Wie de kleuterklas wil ondersteunen kan dat doen via de rekening van
Stichting Helias ovm : Studnička Košice. Er is geld nodig voor materialen, en
het schoolfonds voor ouders die het schoolgeld niet kunnen betalen. Vanaf
september 2014 is de kleuterschool bij de benedenbouw ingetrokken.
Ook in Košice moest men verbouwen vanwege de nieuwe voorschriften. Met
name de toiletruimten voor de kinderen moesten uitgebreid worden, evenals
aanpassingen in de keuken. Gelukkig kon in juli het huurcontract worden
verlengd voor onbepaalde tijd, dat gaf rust. Meteen de volgende dag begon
men met de verbouwingen. De toiletruimten moesten klaar voordat op 26-8 de
eerste kinderen kwamen. Stichting Helias kon hen met een donatie steunen
hierbij. Daarna moesten ook de keuken en de eetzaal omgebouwd worden,
waarvoor opnieuw geld gezocht wordt. De verbouwing daar is in de herfst
begonnen, en zal hopelijk eind maart klaar zijn.
Ludka Panaková moest zich vanwege gezondheids redenen terugtrekken. In
het nieuwe schooljaar komen twee nieuwe assistentes het college versterken:
Zuzana Řešiti en Monika Jurčaková. Zij kennen de kleuterschool al na
praktijkbezoeken, en ronden hun studie dit schooljaar af. Studnička heeft ook
een nieuwe website: https://studnicka.iwaldorf.sk/

Kleuterklas Kremienok in Prievidza
In januari 2017 werd een nieuw kleuterklasje in Prievidza geopend door een
groep ouders en leidster Erika Galanská. Vorig jaar moest men hun gebouw
verlaten, en vond men een geschikte ruimte aan de rand van het bos.
Financieel is het krap zonder subsidie. De leidsters verdienen maar 200.- Euro
in de maand. Men probeert iets bij te verdienen door de uitgave van eigen
boekjes met sprookjes en liedjes.
Deze zomer konden een aantal verbouwingen gerealiseerd worden. De ouders
kunnen maar een beperkte bijdrage geven. Op het moment bezoeken 10
kinderen de kleuterklas, men hoopt dat er volgend jaar enkele bijkomen.
Stichting Helias kon hen in 2019 met een donatie ondersteunen. Dank
daarvoor! Wie de kleuterschool wil steunen kan dat doen via de rekening van
Sitichting Helias onder vermelding van „Prievidza“.
Er is een nieuwe website geopend: https://www.lesnaskolkakremienok.sk

Kleuterklas Jazierka in Senec
In Senec bij Bratislava startte vijf jaar geleden een kleutergroepje: Jazierka
(het vijvertje). De kleuterklas is wel als vrije kleuterklas erkend, maar net als
de andere vrije kleuterscholen niet door het ministerie. De klas heeft nu 22
kinderen, waarvan enkele part-time. Maar het maximum is zo wel bereikt.
Al enkele jaren draaide het klasje bij Ula thuis. Vorig jaar moest men het
idee opgeven en een andere ruimte zoeken. Men vond een voorlopig
noodonderkomen in een klas boven een kunstschool. Daar kan de klas nog het
lopende schooljaar blijven. Zo is men nu op zoek naar een geschiktere plek.
Wij wensen het intiatief veel succes daarmee!

Vrije kleuterschool Hajánka – Bratislava
De naam: „Hajanka“, betekent iets als een „rustplek“. Het gaat goed met
Hajanka, er is genoeg belangstelling. Hajanka heeft twee klassen met twee
leidsters en een assistente. De website van Hajánka is: https://hajanka.sk/
Vrije kleuterschool Hviezdička in Bratislava
Het Sterretje werkt in een gezinswoning met een grote tuin in Bratislava. Er
zijn twee groepen, verdeeld naar leeftijd. De huiselijke sfeer werkt heilzaam op
de kinderen. Ook hier is dus een grote belangstelling, ondanks het schoolgeld.
Ook komen er geregeld stagaires op bezoek vanuit de opleiding, ook uit
Tsjechie. In oktober waren er twee leidsters uit Pisek op stage. Meer over het
Sterretje vindt U op hun website Hviezdicky.iwaldorf.sk

Scholen in Slowakije

Vrije school Bratislava
De belangstelling voor de vrije school is enorm, de school kan lang niet alle
kinderen opnemen die zich aanmelden. Ook dit jaar deed de school mee met
de landelijke testen in de 9e
klas. De vrije school in Bratislava bevindt zich
weer tussen de beste 9% van Slowakije. Toch wijst de school erop, dat deze
testen een beperkt beeld geven, en dat de kinderen veel meer leren. Er
worden vele activiteiten georganiseerd en de school heeft een samenwerking
met de vrije school in Schönau in Oostenrijk.
Meer info over de school op: http://waldorfskaskola.sk

Nieuw school-initiatief in Bratislava
De bestaande vrije school in Bratislava kan niet meer alle kinderen opnemen
die aangemeld worden. Een nieuwe vrije school was nodig in Bratislava. Deze
werd opgezet als een school voor thuisonderwijs. Daarvoor is een “stamschool” nodig onder wiens vleugels men formeel kan werken. Het valt nog niet mee die te vinden. Er is overleg met een Tsjechische school in Ostrava, ook zijn er gesprekken met de bestaande vrije school in Bratislava. Verder zoekt men nog steeds een nieuw gebouw waarvoor ook fondsen nodig zijn. Wanneer dat lukt kan de school als dependence van de bestaande vrije school werken.
Op dit moment zijn er twee gemengde klassen: één voor de eerste- en tweede
klas en één voor de derde en vierde klas. De school wordt ondersteund door
Christine Kraus uit Stuttgart. Meer informatie: slobodakvychove@gmail.com

Košice benedenbouw
De vrije school in Košice is de tweede erkende vrije school in Slowakije. De
school wil om verschillende redenen ieder tweede jaar een nieuwe eerste klas
openen. In de zomer konden nieuwe klasruimten ingenomen en opgeknapt
worden. Er zijn nu 5 klasruimten en een werkplaats. Eén van de klassen wordt
de komende tijd voor euritmie gebruikt. Vanaf september heeft de school nu
een 2e, 4e, 6e en 8e klas, met in totaal 79 kinderen. Eenmaal per jaar
organiseert de vrije school in Košice de landelijke Michaels conferentie.
Meer informatie vindt u op de website: http://kosice.iwaldorf.sk/skola

Opleidingen kleuterleidsters en leraren
Op het moment zijn er 3e
jaars studenten in de opleiding voor kleuterleidsters.
In september is een nieuw proseminar gestart, als basis voor een driejarige
opleiding voor leidster aan een vrije kleuterschool. Het eerste jaar is ook open
voor geïnteresseerden zoals ouders. De opleiding heeft een nieuwe naam en
website: www.almasofia.sk. Verdere informatie over de opleiding op:
www.vzdelavanie.iwaldorf.sk
De opleiding voor leraren heeft het komende schooljaar geen jaargang.
Meer informatie op www.iwaldorf.sk

Stichting Helias
Afscheid Barbara Berns
Stichting Helias maakt een verandering door. Om te beginnen neemt Barbara
Berns afscheid als secretaris. Zij was jarenlang een steunpilaar voor de
stichting, en deed veel meer dan het secretariaat. Haar warme betrokkenheid
bij de initiatieven, en kennis van achtergronden en beleid zullen gemist
worden. Dank Barbara voor al die jaren trouwe inzet!!

Twee nieuwe bestuursleden
Het bestuur werd in 2019 aangevuld met twee jonge bestuursleden: Reinout
Wissenburg en Willemijn Dekker. Samen met voorzitter Hubert Rooijmans en
Anouk Reekers vormen zij het nieuwe bestuur. Het is verheugend dat deze
jonge mensen zich voor deze mooie taak willen inzetten. Wij wensen hen veel
succes en plezier in het werk!
Ook de website van Helias is vernieuwd, en er wordt nog verder aan gewerkt.
Kijkt u zelf: https://stichtinghelias.nl/           [Tekst: Cornelis Boogert, 2019]